POLAR VORTEKS NEDİR?
Polar vorteks,kutup çevresinde konuşlanmış soğuk havayı etrafında tutan stratosferik kutbi girdaba verilen addır.
(Oldukça güçlü ve soğuk havayı kutup enlemlerinde tutan polar vortekse örnek bir görsel)
Güney enlemlere salınan kutupsal havanın kaderini yazan en önemli iklim fenomeni olan polar vorteks,stratosferin üst seviyelerinde meydana gelen ısı değişimlerinden direk etkilenir.Eğer polar vorteks güçlü haldeyse;soğuk havayı etrafına toplar,güney enlemlere inişine izin vermez.Dolayısıyla soğuk hava üst enlemlerde tek parça halinde asılı kalır.Şayet polar vorteks zayıf ve dağılmış haldeyse soğuk havanın güney enlemlere salınımı kaçınılmazdır.
Yukarıdaki görselde Polar Vorteksin dağılıp iki parçaya bölündüğü,bir parçasının Avrupa'nın kuzeyine yerleştiği,diğerinin Kuzey Amerika kıtasında olduğu görülüyor.Polar vorteksden dağılan soğukları Subtropik Yüksek basıncın yönlendirdiği görülüyor.Polar vorteks'in dağılması soğukların güney enlemlerine ineceğine dalalet olsa da,bu soğukları yönlendiren iklim fenomenleri yüksek basınçlardır.Yüksek basınçların batısı ve doğusu genelde bu soğukların indiği alanlardır.
Yukarıdaki görselde bir omega blokaj görülüyor.Ortada bir yüksek basınç ve etrafına advekte olmuş soğuk hava sayesinde oluşan siklonlar,polar vorteksin bölündüğü patterne çok uygun bir basınç dizilişi.Bu sadece bir örnek,çok fazla basınç deseni örnek gösterilebilir.
Polar vorteks üç şekilde incelenebilir,stabil haldeki polar vorteks,dağılmış polar vorteks,bölünmüş polar vorteks.
Yukarıdaki fotoda polar vorteks'in üç şeklini görüyorsunuz,Stabil olan polar vorteks dışındaki diğer iki şekli soğukların güney enlemlere inmesi açısından avantajlı durumlar.Stabil polar vorteks de yukarıda anlattığım polar vorteksin güçlü olduğu ve soğukları kuzey enlemlerde tuttuğu şekli.
STRATOSFER ISINMASI,POLAR VORTEKS VE AO BAĞLANTISI
Stratosfer ısınması stratosferin üst katmanlarında meydana gelen ve polar vorteksin akıbetini belli eden çok önemli bir üst atmosfer olayıdır.Stratosferin üst katmanlarında meydana gelecek bir ısınma bu seviyelerden stratosferin orta seviyelerine bir ısı transferine dalalet.Bu da Polar vorteks ve diğer iklim elemanlarının hareketlerinde önemli rol sahibi olduğunu gösteriyor.
Stratosfer ısınması,polar vorteksi zayıflatıp dağıtır,dolayısıyla soğuklar güney enlemlere iner.Dolayısıyla stratosfer ısınması demek,60 derece üstü enlemlerde ısınma,60 derece altı enlemlerde soğuma anlamına gelir.Stratosfer ısınmasını negatif Ao ile ilişkilendirmek yanlış olmaz.Eğer stratosfer ısı transfer haritasında bir ısınma görünüyorsa kısa süre içinde Ao'nun negatife gideceğini söylemek abes olmaz.Yani negatif ao ve stratosfer ısınması,dolayısıyla dağılan polar vorteks doğru orantılıdır.
Negatif Ao'nun Türkiye'ye etkisi ilk etapta bol yağmur ve lodos olsa da,Avrupa'da biriktirdiği soğuk hava sayesinde uzun vadede sert sistem demek.Çünkü bu endeksin aşırı negatiften nötre hareketi basınç yerleşimlerinin Türkiye için uygun hale gelmesi demek.
(Oldukça güçlü ve soğuk havayı kutup enlemlerinde tutan polar vortekse örnek bir görsel)
Güney enlemlere salınan kutupsal havanın kaderini yazan en önemli iklim fenomeni olan polar vorteks,stratosferin üst seviyelerinde meydana gelen ısı değişimlerinden direk etkilenir.Eğer polar vorteks güçlü haldeyse;soğuk havayı etrafına toplar,güney enlemlere inişine izin vermez.Dolayısıyla soğuk hava üst enlemlerde tek parça halinde asılı kalır.Şayet polar vorteks zayıf ve dağılmış haldeyse soğuk havanın güney enlemlere salınımı kaçınılmazdır.
Yukarıdaki görselde Polar Vorteksin dağılıp iki parçaya bölündüğü,bir parçasının Avrupa'nın kuzeyine yerleştiği,diğerinin Kuzey Amerika kıtasında olduğu görülüyor.Polar vorteksden dağılan soğukları Subtropik Yüksek basıncın yönlendirdiği görülüyor.Polar vorteks'in dağılması soğukların güney enlemlerine ineceğine dalalet olsa da,bu soğukları yönlendiren iklim fenomenleri yüksek basınçlardır.Yüksek basınçların batısı ve doğusu genelde bu soğukların indiği alanlardır.
Yukarıdaki görselde bir omega blokaj görülüyor.Ortada bir yüksek basınç ve etrafına advekte olmuş soğuk hava sayesinde oluşan siklonlar,polar vorteksin bölündüğü patterne çok uygun bir basınç dizilişi.Bu sadece bir örnek,çok fazla basınç deseni örnek gösterilebilir.
Polar vorteks üç şekilde incelenebilir,stabil haldeki polar vorteks,dağılmış polar vorteks,bölünmüş polar vorteks.
Yukarıdaki fotoda polar vorteks'in üç şeklini görüyorsunuz,Stabil olan polar vorteks dışındaki diğer iki şekli soğukların güney enlemlere inmesi açısından avantajlı durumlar.Stabil polar vorteks de yukarıda anlattığım polar vorteksin güçlü olduğu ve soğukları kuzey enlemlerde tuttuğu şekli.
STRATOSFER ISINMASI,POLAR VORTEKS VE AO BAĞLANTISI
Stratosfer ısınması stratosferin üst katmanlarında meydana gelen ve polar vorteksin akıbetini belli eden çok önemli bir üst atmosfer olayıdır.Stratosferin üst katmanlarında meydana gelecek bir ısınma bu seviyelerden stratosferin orta seviyelerine bir ısı transferine dalalet.Bu da Polar vorteks ve diğer iklim elemanlarının hareketlerinde önemli rol sahibi olduğunu gösteriyor.
Stratosfer ısınması,polar vorteksi zayıflatıp dağıtır,dolayısıyla soğuklar güney enlemlere iner.Dolayısıyla stratosfer ısınması demek,60 derece üstü enlemlerde ısınma,60 derece altı enlemlerde soğuma anlamına gelir.Stratosfer ısınmasını negatif Ao ile ilişkilendirmek yanlış olmaz.Eğer stratosfer ısı transfer haritasında bir ısınma görünüyorsa kısa süre içinde Ao'nun negatife gideceğini söylemek abes olmaz.Yani negatif ao ve stratosfer ısınması,dolayısıyla dağılan polar vorteks doğru orantılıdır.
Negatif Ao'nun Türkiye'ye etkisi ilk etapta bol yağmur ve lodos olsa da,Avrupa'da biriktirdiği soğuk hava sayesinde uzun vadede sert sistem demek.Çünkü bu endeksin aşırı negatiften nötre hareketi basınç yerleşimlerinin Türkiye için uygun hale gelmesi demek.
.
