Nao ve Ao özellikle uzun vadede kullandığımız önemli parametrelerden ikisi.Bu endeksler Avrupa'yı etkileyen basınç merkezlerinin oluşturduğu belirli patternler hakkında çok önemli ipuçları verir.Öyle ise bu endekslerin ne olduğu ve nasıl yorumlanacağına bakalım;
Nao(Kuzey Atlantik Salınımı);bu endeks subtropik bölge(Azor Adaları civarı) ile Subpolar bölge(İzlanda civarı)arasındaki basınç farkına dayanılarak oluşturulur.Yani Avrupa iklimini etkileyen Atlantik çıkışlı basınç alanlarıyla ilgilidir.Dolayısıyla çok önemlidir.
Nao'nun negatif olduğu durumlar Kuzey Avrupa'da yüksek basınç,Güney Avrupa'da alçak basınçlar hakimdir.Bir başka deyişle Kutup altında suptropik yüksek,Güney Avrupa'da subpolar alçak basınçlar hüküm sürer.Yani bu basınç alanları olması gerektiği yerin tam tersindedir.Bu negatif faz ne kadar derinse,yani Nao ne kadar negatife inmişse,O kadar güçlü bir Azor-Gronland blokajı oluşur,bu blokaj da Britanya ve Batı Avrupa için soğuk hava alametidir.Bu bölgelere inen soğuk hava,Akdeniz'de fazla siklon oluşturur,dolayısıyla Akdeniz çanağı,özellikle de doğusu siklonlarla ılık ve yağışlı hava şartları yaşarlar.
Nao'nun negatif fazı Türkiye için bol bol Akdeniz siklonu demek.Nao ve Ao'nun aşırı negatif fazında Akdeniz siklonları Cenova körfezinde oluşur,Balkanlar'dan yukarı çıkar.Bu yüzden bu siklonların doğusunda,yani sıcak cephesinde yer alırız.Bu siklonların sıcak cephesinde yer aldığımızdan özellikle batı bölgelerimiz lodos fırtınası ve yoğun yağışların etkisi altında kalır.Nao'nun negatif fazının doğu bölgelerimiz için belli bir korelasyonu yoktur.
Nao'nun pozitif fazında ise Subpolar siklonlar(İzlanda)çok güçlüdür,Azor bu siklonlar yüzünden kuzeye yükselemez.Akdeniz çanağına yayılır.Kuzey Avrupa ülkeleri ılık,fırtınalı ve yağışlı bir dönem geçirir.Güney Avrupa ülkeleri ve özellikle batı kesimlerimiz alçalıcı hava hareketleri sebebiyle daha durağan ve yağışsız bir dönemden geçer.Yani Azor pidesi dediğimiz durum bu fazda gerçekleşir.Nao'nun pozitif durumunda aşırılık yoksa,özellikle doğu kesimlerimizin daha fazla kuzeyli salınım görmesi,yani görece daha soğuk olması muhtemeldir.Pozitif fazda batı kesimlerimizden doğu kesimlerimize doğru gittikçe yağışlar artmakta.
Ao(Artik Salınım)önemli stratosferik oluşumlardan biri olan Polar vortex(kutbi girdap)ile ilgilidir.Eğer Ao pozitif fazdaysa polar vortex soğuk havayı etrafına toplayacak kadar güçlüdür,dolayısıyla bu soğuk aşağı enlemlere inmesine engeller.Ao negatife inmişse polar vortex zayıflar ve dağılır.Kutbi Girdaptan kopan soğuk hava aşağı enlemlere akışa geçer.Ao'nun fazlarındaki etkileri Nao fazlarındakiler ile aynıdır.Zaten bu iki endeks birbirine bağlıdır,paralel hareket eder.
Endekslerin pozitif fazına örnek sinoptik;
Endekslerin negatif fazına örnek sinoptik;
Bu endekslerin genel patterne etkisi hemen,genel patternin bize etkisi ise 1-2 içinde gerçekleşmekte.
Bu endekslerin genel olarak iki uçtan nötre iniş veya çıkışlarında basınç dizilimleri lehimize gelişmiş.Bir iki örnekle inceleyelim;
Mesela yukarıda görüldüğü gibi efsane 2004 sisteminin öncesinde Ao -4'e kadar düşmüş,Nao ise hafif negatifteymiş.Kısa süre içerisinde Ao nötre yükselmiş,Nao'da yaklaşık 0.7 derece yükselmiş ve efsane sistemimiz inmiş.
Yukarıda görüldüğü üzere Ao'nun aşırı pozitiften nötre hareketi var.2008 Ocak sonlarında Ao nötre indiği anda sistem inmiş.
Bu senaryolara bir çok örnek verilebilir.Ayrıca en çok dikkatimi çeken senaryo da,Nao nötr civarında seyahat ederken,Ao'nun aşırı negatife inişlerinde daha uzun soluklu ve daha sert sistemlerin gelmiş olması.
Ao'yu etkileyen en önemli unsurlardan biri de stratosfer ısınması,Stratosfer ısınmasının görüldüğü dönemlerde,Ao'nun negatife gittiği bilinen bir gerçek.Uzun vadede 10-100 hpa haritaları incelenerek stratosfer sıcaklığı bakıp Ao hakkında çıkarımlar yapabilirsiniz.
Uzun vadeli tahminlerde Ao ve Nao'ya bağlı kalmak başarı getirmez,başka parametreler de incelenmeli.
Saygılarımla...
Nao(Kuzey Atlantik Salınımı);bu endeks subtropik bölge(Azor Adaları civarı) ile Subpolar bölge(İzlanda civarı)arasındaki basınç farkına dayanılarak oluşturulur.Yani Avrupa iklimini etkileyen Atlantik çıkışlı basınç alanlarıyla ilgilidir.Dolayısıyla çok önemlidir.
Nao'nun negatif olduğu durumlar Kuzey Avrupa'da yüksek basınç,Güney Avrupa'da alçak basınçlar hakimdir.Bir başka deyişle Kutup altında suptropik yüksek,Güney Avrupa'da subpolar alçak basınçlar hüküm sürer.Yani bu basınç alanları olması gerektiği yerin tam tersindedir.Bu negatif faz ne kadar derinse,yani Nao ne kadar negatife inmişse,O kadar güçlü bir Azor-Gronland blokajı oluşur,bu blokaj da Britanya ve Batı Avrupa için soğuk hava alametidir.Bu bölgelere inen soğuk hava,Akdeniz'de fazla siklon oluşturur,dolayısıyla Akdeniz çanağı,özellikle de doğusu siklonlarla ılık ve yağışlı hava şartları yaşarlar.
Nao'nun negatif fazı Türkiye için bol bol Akdeniz siklonu demek.Nao ve Ao'nun aşırı negatif fazında Akdeniz siklonları Cenova körfezinde oluşur,Balkanlar'dan yukarı çıkar.Bu yüzden bu siklonların doğusunda,yani sıcak cephesinde yer alırız.Bu siklonların sıcak cephesinde yer aldığımızdan özellikle batı bölgelerimiz lodos fırtınası ve yoğun yağışların etkisi altında kalır.Nao'nun negatif fazının doğu bölgelerimiz için belli bir korelasyonu yoktur.
Nao'nun pozitif fazında ise Subpolar siklonlar(İzlanda)çok güçlüdür,Azor bu siklonlar yüzünden kuzeye yükselemez.Akdeniz çanağına yayılır.Kuzey Avrupa ülkeleri ılık,fırtınalı ve yağışlı bir dönem geçirir.Güney Avrupa ülkeleri ve özellikle batı kesimlerimiz alçalıcı hava hareketleri sebebiyle daha durağan ve yağışsız bir dönemden geçer.Yani Azor pidesi dediğimiz durum bu fazda gerçekleşir.Nao'nun pozitif durumunda aşırılık yoksa,özellikle doğu kesimlerimizin daha fazla kuzeyli salınım görmesi,yani görece daha soğuk olması muhtemeldir.Pozitif fazda batı kesimlerimizden doğu kesimlerimize doğru gittikçe yağışlar artmakta.
Ao(Artik Salınım)önemli stratosferik oluşumlardan biri olan Polar vortex(kutbi girdap)ile ilgilidir.Eğer Ao pozitif fazdaysa polar vortex soğuk havayı etrafına toplayacak kadar güçlüdür,dolayısıyla bu soğuk aşağı enlemlere inmesine engeller.Ao negatife inmişse polar vortex zayıflar ve dağılır.Kutbi Girdaptan kopan soğuk hava aşağı enlemlere akışa geçer.Ao'nun fazlarındaki etkileri Nao fazlarındakiler ile aynıdır.Zaten bu iki endeks birbirine bağlıdır,paralel hareket eder.
Endekslerin pozitif fazına örnek sinoptik;
Endekslerin negatif fazına örnek sinoptik;
Bu endekslerin genel patterne etkisi hemen,genel patternin bize etkisi ise 1-2 içinde gerçekleşmekte.
Bu endekslerin genel olarak iki uçtan nötre iniş veya çıkışlarında basınç dizilimleri lehimize gelişmiş.Bir iki örnekle inceleyelim;
Mesela yukarıda görüldüğü gibi efsane 2004 sisteminin öncesinde Ao -4'e kadar düşmüş,Nao ise hafif negatifteymiş.Kısa süre içerisinde Ao nötre yükselmiş,Nao'da yaklaşık 0.7 derece yükselmiş ve efsane sistemimiz inmiş.
Yukarıda görüldüğü üzere Ao'nun aşırı pozitiften nötre hareketi var.2008 Ocak sonlarında Ao nötre indiği anda sistem inmiş.
Bu senaryolara bir çok örnek verilebilir.Ayrıca en çok dikkatimi çeken senaryo da,Nao nötr civarında seyahat ederken,Ao'nun aşırı negatife inişlerinde daha uzun soluklu ve daha sert sistemlerin gelmiş olması.
Ao'yu etkileyen en önemli unsurlardan biri de stratosfer ısınması,Stratosfer ısınmasının görüldüğü dönemlerde,Ao'nun negatife gittiği bilinen bir gerçek.Uzun vadede 10-100 hpa haritaları incelenerek stratosfer sıcaklığı bakıp Ao hakkında çıkarımlar yapabilirsiniz.
Uzun vadeli tahminlerde Ao ve Nao'ya bağlı kalmak başarı getirmez,başka parametreler de incelenmeli.
Saygılarımla...